میرزا کوچک جنگلی

یونس معروف به میرزا کوچک فرزند میرزا بزرگ در سال ۱۲۷۵ خؤرشیدی در رشت، محله استادسرا در ایتا خانواده متوسط متولد بوبوسته. اوایل عمر خودشا در مدرسه حاج حسن در صالح آباد رشت و مدرسه جامع به تحصیلات دینی بگذارانه. مدتی هم در مدرسه محمودیه تهران اقامت داشتی. میرزا با ا میزان تحصیل تانستی امام جؤمعه یا محتهد ببه، اما جریانات مربوط به انقلابات کشور باعث بوبو عبا و عمامه را کنار بنه و تفنگ و فشنگ و نارنجنک خودست بگیفته.
میرزا دوتا خواخور و دوتا برار داشتی که بزرگی محمد علی و کوچیدانه رحیم نام داشتید. میرزا خوش هیکل، قوی بنیه، چشم زاغ و خیلی با ادب و خوش برخورد و طرفدار عدالت و آزادی و حامی مظلومان بو.
اهل سیگار و تریاک و مشروب نوبو. در اخرهای عمرش زن بیگیفته. میرزا در جریان مشروطیت داخل انقلاب بوبوسته و در فتح قزوین شرکت داشتی.
میرزا بانی نهضت جنگل بو که در سال ١٩٣٢ خورسیدی جنگ مسلحانه خودشا بر ضد ارتش بیگانه داخل خاک ایران و قزاقان دولتی که زیر دست افسران روسی تربیت بوبوستیبید، شروع بوکوده. میرزا با کمک خو افراد بر ضد دوشمنان داخلی و خارجی، مخصوصا لشکریان انگلیس و روس و ارتش سلطنتی قاجار چند سال موبارزه بوکوده و بالاخره خوشانا جانا در اَ راه فدا بوکودیدی. اشانه روان شاد ببه.
هدف جنگلن از بین بوردن بی‌عدالتی، استبداد، برقراری دولت مردمی و اخراج نیروی بیگانه بو. در روز یکشنبه ١٦ خرداد ١٢٩٩ خورشیدی از طرف نهضت جنگل »کمیته انقلاب سرخ ایران« تشکیل بوبوسته که اشان هدف از بین ببردن اصول سلطنت و اعلام برقراری حکومت جومهوری بو. ا کمیته هئیت دولت جومهوریا معرفی بوکوده که میرزایه بعنوان سرکمیسر و کمیسر جنگ انتخاب بوکودیدی.
اما هنوز کار دولت انقلابی به سامان نرسه بو که اغتشاشات و بولوا از طرف انقلابیان سرخه طرفدار شوروی شروع بوبو که بالاخره میرزا مجبور بوبوسته روز جومعه ١٨ تیر ١٢٩٩ با قهر و اعتراض از رشت به فومن بشه. پیش از حرکت به فومن نامه‌ای توسط دوتا نماینده برای لنین به مسکو اوسه کوده به اَ عبارت که »ملت ایران حاضر نیه پروگرام بولشویکانا قبول بوکونه«.
بتاریخ شنبه ٩ مرداد ١٢٩٩ طرفداران شوروی با کمک فرماندهان قوای مسلح شوروی بر ضد میرزا کودتا و افراد میرزایا دستگیر و بازداشت بوکودیدی. اَ نیروهای تازه، دولت جدید تشکیل بدایید که احسان‌اله ‌خان بعنوان سرکمیسر و کمیسر خارجه و سید جعفر جوادزاده معروف به پیشه‌وری برای کمیسر داخله معرفی بوبوستیدی. در هه زمان احمدشاه قاجار، رضاخان سردارسپه یه مأمور سرکوبی و از بین ببردن قوای جنگل و سرکوب قوای سرخ بوکوده که بعد از چند برخورد جنگی اشانه میان بالاخره قوای سرخ از رشت و انزلی بیرون بوشویید و سردار بمانسته با میرزا که بایستی تکلیف اشانه با موذاکره یا موبارزه روشن ببه. رضاخان از میرزا بخواسته که تهران بایه و خو حرفانه در مورد استقلال و آزادی مسئولین مرا بزنه. در مورد دکتر حشمت و کسان او هم اَجور وعده وعیدان داده بوبوسته بو که دکتر حشمت گول بوخورده و تسلیم بوبو و درنهایت اعلام بوبوسته.
اما میرزا ا کارا نوکوده و درخواست سردار سپه یا ردّا کوده. بالاخره قؤوای قزاق با استفاده از فرصتهای مختلف و با شبیخونهای متعدد قوای میرزایا مجبور به عقب‌نشینی بوکوده که عده‌ای از یاران و سران میرزا تسلیم یا کوشته بوبوستید و خود میرزا با خو یار وفادار گاوئک آلمانی معروف به هوشنگ به طرف کوه‌های خلخال بوشو که بتانه بشه پیش خانم عظمت فولادلو که همیشه از میرزا حمایت کودی.
اما سرمایه سخت و برف سنگینه واسی او منطقه در تاریخ ١١ آذر ١٣٠٠ هر دو نفر از بین شیدی.
در هه زمان ایتا مرد کوردی که کرم نام داشتی و از خلخال بطرف گیلان سوندو بو که ا دو نفر یخ بزه میان برف دینه و شناسه. با همه سعی و تلاشی که با ماساژ دادن و سنجد خورانن به دوتا مرده بوکوده نتانست اشانا زنده بوکونه و به سرعت بطرف آبادی و خانقاه بوشو و مردوما خبرا کوده. مردم به محل باموئید و دوتا جنازه یا به آبادی ببردید. خبر فوت میرزا همه جا بپیچسته و بگوش محمدخان سالار شجاع برار امیر مقتدر طالش که بدخواه میرزا بو برسه. ا شخص بلافاصله با عده‌ای تفنگچی به خانقاه یورش ببرده و مانع دفن میرزا توسط اهالی بوبوسته و دستور بدا ایتا از اهالی طالش بنام رضا استکانی سر یخ زده میرزایا از تن جدا کونه. سالار شجاع سر میرزایا اول ببرده خو براره پهلو امیر مقتدر در ماسال و بعد ببرده رشت تحویل فرماندهان نظامی بدا.
از میرزا کته جیب ایتا سکه نقره یک قرانی پیدا بوکودید و بعد سر میرزایا نزدیکی سربازخانه رشت جایی که انبار نفت قرار داشتی به دار بزئیدی که مدت‌ها در معرض تماشای مردم بو.
خالوقربان که از همراهان میرزا بو و بعدا خودشا به سردارسپه بوفروخته و درجه سرهنگی فاگیفته سر میرزایا به تهران ببرده و تسلیم سردار سپه بوکوده.
به دستور سردارسپه سر میرزا در گورستان حسن‌اباد تهران دفن بوبو و مدتی بعد ایتا از یاران قدیمی میرزا بنام کاس‌آقا حسام محرمانه سر میرزایا از گورکن تحویل بیگیفته و به رشت باورده و در محل سلیمانداراب دفن بوکوده. در شهریور ١٣٢٠ و فرار رضاشاه از ایران، آزادیخواهان گیلان قصد داشتیدی جسد میرزایا تشریفات کامل مرا از خانقاه طالش به رشت حمل بوکونید که بعلت جلوگیری از از برخورد با سرسپردگان پهلوی، جسد بطور عادی به رشت حمل بوبو و در کنار سر میرزا دفن بوبوسته و به هه دلیل هرسال روز ١١ آذرماه مراسمی در سلیمانداراب کنار مزار میرزا برگزار به.
خانه میرزا واقع در استادسرا بازسازی بوبوسته و هرساله اویه یادی از او کونیدی.


از فارسی به گیلکی توسط یک دوست